Bolivia

Copacobana - niet het bekende strand -

Gelukkig duurde de staking in Puno maar kort en konden we de volgende dag onze reis voortzetten richting Bolivia. Een busrit over de Andes en langs het Titicacameer bracht ons na 5 uur bij de grens waar we vele ´´oude bekenden´´ tegenkwamen die we op onze reis hadden ontmoet. Vervolgens gingen we met een volgepropte kippenbus verder naar onze eindbestemming Copacobana. Copacobana is een gezellig klein stadje net over de grens van Peru gelegen aan het Titicacameer. Al gauw werden we blij verrast door de ontzettend lage prijzen in Bolivia. Vergeleken bij Peru, wat ook niet erg duur was, is Bolivia bijna nog 2 keer zo goedkoop. Die middag na het inchecken hebben we een boottocht geboekt naar het zuidelijke deel van Isla del Sol, hetgeen niet de meest slimme optie was maar daarover later meer. Na een heerlijke maaltijd, pepersteak voor 1 euro 50, zijn we samen met een flesje wodka richting hostal gegaan om daar op onze aankomst in Bolivia te proosten.

Isla del Sol - hiken, hiken en nog eens hiken -

Na het beste ontbijt van de vakantie, pannenkoeken, koffie, jus d´orange, yoghurt, musli, gebakken ei met brood en vers fruit (dit zal bij de prijs van het hostal inbegrepen, 12 euro voor 2 personen), gingen we naar de haven om de boot naar Isla del Sol te nemen. Al snel viel het ons op dat er op onze boot veel minder mensen zaten dan op de boot naar het noordelijke gedeelte van het eiland (twaalf op onze boot en zo´n honderd op de andere), hetgeen we toch wel een beetje vreemd vonden. Na een tocht over het Titicacameer, wat altijd leuk blijft, varen op 4000 meter boven zeeniveau, kwamen we aan op Isla del Sol, het eiland van de zon. Hier moesten we eerst een enorm lange Incatrap opklimmen met al onze bagage en na drie stops, veel zweet en buiten adem kwamen we eidelijk boven aan bij ons hostal.

Na te zijn bijgekomen hebben we de rest van de dag heerlijk gewandeld en geprobeerd het noordelijke deel van het eiland te bereiken waar het meest te beleven valt zoals Incaruines en dergelijke. Helaas lukte dat niet en moesten we enkele kilometers hiervoor de conclusie trekken dat we toch beter de boot naar het noorden hadden kunnen nemen. Toch was het heerlijk om hier te wandelen en van het uitzicht te genieten. Moe maar voldaan kwamen we weer bij ons hostal aan en lagen we die avond snel onder de wol.

De volgende ochtend zijn we vroeg opgestaan en konden we, na die elendige trap naar beneden te hebben genomen wat aanzienlijk makkelijker was, met enkele locals meevaren terug naar Copacobana. Hier aangekomen zijn we, na een pannenkoekontbijt, direct in de bus naar La Paz gestapt die makkelijk te vinden was door de chauffeurs die met de kreet LAPAPPERDEPAPPERDEPAZ of iets dergelijks aangaven dat het de bus naar La Paz betrof. Na enige tijd gereden te hebben moesten we uitstappen en ging de bus zonder ons verder op een boot over een stuk Titicacameer (zie foto). Wij, de pasagiers, moesten op een kleinere boot naar dezelfde overkant om ons te herenigen met de bus. De rest van de rit naar La Paz ging via een weg waar vele fietsers reden en vele kruizen langs de weg stonden hetgeen ons het gevoel gaf dat fietsen hier niet geheel zonder risico´s is.

La Paz - shop till´ you drop -

Op 3600 meter hoogte ligt La Paz wat door velen onterecht als hoofdstad van Bolivia wordt beschouwd. We kwamen de stad binnen via voorstad El Alto, een smoezelig stuk industrie, maar na een half uurtje rijden werd ons wachten beloond; een prachtig uitzicht over de stad met de indrukwekkende berg Illamani van 6200 meter op de achtergrond. We namen een taxi naar het hostal waar Ysbran (Bernlef zijn broer) een maand eerder had gelogeerd en checkten voor de grap even het gastenboek en ja hoor, daar stond `ie: Y. Adema, 32 jr, IT´er en single (dus dames die interesse hebben...;). We hadden van andere toeristen al gehoord dat La Paz de plek bij uitstek is om souveniers in te slaan vanwege het aanbod en de prijs. We hebben ons op de markten vergaapt aan alle spullen die worden verkocht, CD's (1,50 euro) Ray Ban zonnebrillen (4 euro, echt nep), lamafoetussen (worden gebruikt om onder de grond van nieuw te bouwen huizen te begraven, dit brengt geluk), San Pedro cactussen (met hun hallucinerende werking), complete Tefal pannensets en alles gewoon op straat terwijl toeristen en locals tussen de kraampjes en auto´s door zigzaggen. Elke vierkante meter oppervlakte van de straat wordt benut en sommige kraampjes staan boven een semi-open riool. Vanwege de enorme rioollucht heeft Wendy La Paz tot La Piz omgedoopt, deze penetrante lucht zorgt er wel loor dat je niet te lang op de markt blijft hangen. Na twee dagen shoppen hadden we wel genoeg souvenirs die we onmogelijk nog twee maanden mee kunnen slepen in onze backpacks dus hebben we het naar Nederland verscheept. ‘s Avonds was er nog een enorme militaire parade, op 23 maart wordt de oorlog met met Chili (de slag om de Pacific oftewel de Pacific War) herdacht, tijdens deze oorlog is Bolivia een groot stuk grondgebied aan de Chilenen verloren. Na drie dagen La Paz vonden we het wel weer tijd om verder te trekken, qua reizen zijn we gelukkig uit hetzelfde hout gesneden en we vinden het fijn om niet te lang op dezelfde plaats te blijven. We waren ‘s ochtends vroeg opgestaan om een bus naar het zuiden te nemen, naar de plaats Oruro, een tussenstop tussen La Paz en Potosi waar we een mijntoer wilden doen. We stonden bij de receptie om uit te checken en om onze schone was op te halen toen bleek dat onze zak met was spoorloos was verdwenen. Omdat het paaszondag was waren er alleen twee pukkelige jongetjes van zestien die het hostal ´runden' en natuurlijk wisten ze zich geen raad met de situatie. We hebben uren gewacht todat onze was eindelijk boven water was wat echt niet zonder slag of stoot ging. De jongetjes wilden veel liever televisie kijken en een wasje meer of minder voor twee gringo´s leek ze weinig te interesseren. Na de manager bij zijn paasontbijt te hebben gestoord hadden we toch onze was terug en konden we verder reizen naar Oruro, een stad waaraan ik weinig woorden wil besteden omdat het zonder meer de saaiste plek is die ik ooit heb gezien en omdat bijna alles dicht was in verband met paaszondag werd deze stad er ook niet spannender op.

Potosi - de mijnwerkersstad -

Na een ritje van acht uur kwamen we aan in de hoogste stad ter wereld, Potosi. Ooit was Potosi een welvarende stad vanwege het zilver en de belangrijke mineralen die er uit de mijnen gewonnen wordt. Vandaag de dag is er van deze welvaart weinig meer over, het geld dat met het mijnwerk wordt verdiend komt blijkbaar niet in de handen van de plaatselijke bevolking. Alleen een aantal koloniale gebouwen in het centrum van de stad doen je denken aan de lang vergane glorie. We boekten een mijntoer en met een groep van vijfentwintig andere toeristen werden we voorbereid op onze trip. We kregen mijnwerkerskleding aan en er werd verteld hoe de mijnwerkers leven. Kinderen mogen officieel niet in de mijnen werken maar omdat er geen controle op is gebeurd dit toch. Een jongetje dat op zijn tiende begint te werken in de mijn haalt door de barre arbeidsomstandigheden vaak zijn dertigste verjaardag niet. Gek genoeg werken de mijnwerkers niet voor een bedrijf maar zijn het allemaal zelfstandigen die hun waren aan een tussenhandelaar verkopen. Misschien dat hierdoor de arbeidsomstandigheden niet verbeteren omdat er niet of nauwelijks collectief actie wordt gevoerd. De mijnwerkers vrolijken hun dagen op door veel coca te kauwen en bijna pure alcohol (96%) te drinken. Door de algehele lamheid gebeuren er weer veel ongelukken waardoor het leven in en rond de mijn nog tragischer wordt. Een beetje schuldig voelde ik me wel toen we onze meegebrachte cadeautjes aan de mijnwerkers gaven: coca, dynamiet en alcohol. Alsof je een slechte traditie in stand aan het houden bent. In kleine groepjes werden we de mijn ingeloodst, kruipend door de lage en smalle gangetjes waar onze 1,80 en 1,85 meter lengte een nadeel is omdat we constant met ons hoofd tegen de stutbalken en steen aan beukten. We kregen het letterlijk en figuurlijk benauwd in deze mijn en hoe dieper we afdaalden hoe warmer het werd onder onze synthetische mijnwerkerspakjes. Na ongeveer een half uur konden we amper meer ademhalen en hebben we happend naar adem verzocht om ons naar een uitgang te brengen. Ik ben nog nooit zo blij geweest met het zien van daglicht en, mede door de hoogte, duurde het erg lang voordat we weer een beetje op adem waren gekomen. Voor ons was dit best een angstige ervaring terwijl we niet heel erg claustrofobisch zijn aangelegd. Aan de ene kant heb ik respect voor de mijnwerkers die zes dagen per week acht uur per dag in een mijn aan het werk zijn maar aan de andere kant is het onbegrijpelijk dat ze anno 2008 nog op dezelfde manier (lees: onder erbarmelijke omstandigheden) hun werk moeten doen. Toen de andere toeristen de mijn uitkwamen (zij hebben de toer wel afgemaakt, de bikkels) hebben we nog dynamiet afgestoken. Dit hadden we meegebracht uit Potosi, waar iedereen op elke straathoek dynamiet kan kopen, en nadat onze gids in een handomdraai de voorbereidingen had getroffen was het wachten op een enorme knal. Met stof in onze longen zijn we teruggegaan naar het stadje Potosi waar we voor de volgende dag een buskaart kochten richting Tupiza, het wilde westen in het zuiden van Bolivia.

Tupiza - het wilde westen -_

Na een busrit van acht uur vanuit Oruro kwamen we aan in Tupiza. Tupiza is het wilde westen van Bolivia met legendarische figuren als de Sundance kid en Butch Cassedy die deze omgeving in vroegere tijden onveilig maakten. Het droge stadje wordt omgeven door prachtige natuur en vele schitterende canyons. Bij ons hostal aangesloten tourbureau ¨Tupiza Tours¨, ik beveel het iedereen aan die deze kant opgaat, boekten we een paardrijtour door de omgeving en de jeeptour naar de Salar de Uyuni voor de komende dagen. De stad zelf is niet zo bijzonder dus hebben we, nadat ik me maar eens had geschoren na 2 maanden hetgeen ruim een uur in beslag nam, lekker gerelaxed bij het zwembad van ons hostal. De volgende dag, na lekker te hebben uitgeslapen, zijn we wezen paardrijden door het wilde westen. Door de ruige canyon- en cactusomgeving voelden we ons best een beetje cowboy en girl zonder dat we ooit, op een tochtje op Vlieland na, op een paard hadden gezeten. Na drie uur paardrijden in draf en galop hadden we wel een beetje een houten kont gekregen maar dat namen we zeer voor lief.

Die avond hebben we ons klaargemaakt voor de 4-daagse jeeptour naar Salar de Uyuni, hetgeen weer een van de hoogtepunten van onze reis zou worden.

Jeeptour Salar de Uyuni - een rit door een schilderij van Salvador Dali -

Na alles te hebben ingepakt maakten we ons op voor de jeeptour. Onze medepassagiers waren Adi en Luc een engels/frans stelletje. Met deze twee mannen zouden we de komende dagen doorbrengen en een kamer delen. Ze waren beide erg relaxed en hadden net een lange reis achter de boeg vanuit Buenos Aires.

De eerste dag reden we van Tupiza naar San Antonio de Lipez, onderweg stopten we enkele keren om het uitzicht over de canyon te bewonderen en om enkele dorpjes te bezoeken die, omdat de mannen in de mijnen werken en de vrouwen op het land de lama´s hoeden, worden bewoond door uitsluitend kinderen en bejaarden die wat geld probeerden te verdienen door te poseren voor touristen. Na een uitstekende lunch, die werd bereid door onze meereizende kokkin Marcella, op het platteland omringt door vele lama´s reden we verder en kwamen na enkele korte stops aan in het eveneens door kinderen bewoonde plaatsje San Antonio de Lipez waar het snel donker en erg koud werd.

Onze chaufeur (super)Mario wilde de volgende dag om 4 uur ´s ochtens vertrekken om overal als eerste aan te komen en zo in alle rust te kunnen genieten van al het moois dat deze omgeving te bieden heeft. Na een korte nachtrust in een heel basis hostal zonder electriciteit en warm water reden we in alle vroegte richting een spookstad waar niemand meer woonde omdat de kou hier heel slecht was voor de gezondheid van vooral kindenen en bejaarden. Omdat we hier in het pikkedonker aankwamen was het gevoel van de spookstad nog intenser.

Hierna reden we door naar de warm water bronnen bij Rio Amargo, waar we relaxed met zijn vieren hebben gebadderd in water van zo´n 35 graden. Na een wederom heerlijke lunch, Marcella is echt een keukenprinces die met heel weinig middelen een heerlijke maaltijd kon bereiden, gingen we verder en kwamen we aan bij Laguna Verde, een turquoise kleurig meer naast een enorme vulkaan. De laguna dankt zijn kleur aan de vele mineralen die het bevat, zoals magnesium en arsenicum. De rit ging verder en al gauw kwamen we langs een landschap met de naam Salvador Dali, een surrealistisch rotslandschap met vele rotsformaties. Hierna reden we verder naar een vulkaanlandschap waar vele kraters waren en de grond onder onze voeten kookte en wegsmolt. Vele borrelende modder- en lavapoelen en stoom uit de kraters maakten dit tot een griezelig leuke ervaring waar we erg van hebben genoten.

Na wederom in een heel basis hostal te hebben gebivakkeerd vervolgden we de volgende dag onze jeeptour en kwamen we zoals altijd weer als eerste aan bij de volgende stop: de Laguna Colorado, een roodkleurig meer dat bewoond wordt door vele flamingo´s. Na een rondje om het meer waar we vele foto´s en videomateriaal hebben geschoten gingen we weer verder. Na vele andere, door nog meer flamingo´s bewoonde laguna´s kwamen we bij een andere rotsformatie aan waar een van de rotsen de vorm van een boom had met op de achtergrond een vulkaan met vele prachtige kleuren.

We reden verder richting ons laatste hostal van deze tour, Hotel del Sal, een ckompleet van zoutblokken uit de Salar de Uyuni gemaakt hotel waar zelfs de bedden van zout waren (de kussens gelukkig niet). Na een soort van kleine bonte avond met muziek en drank zochten we ons ¨zoutbed¨ op en maakten ons op voor de laatste etappe van onze reis: Salar de Uyuni., de zoutwoestijn.

We reden wederom om 4 uur ´s ochtens weg om de schitterende zonsopkomst op een van de eilanden ( vroeger was de Salar de Uyuni nog een groot meer ) te gaan bewonderen. Door de schittering van de geheel witte zoutvlakte was dit een prachtige maar oogverblindende ervaring. Ook kwamen we op dit eiland enorme cactussen tegen van 12 meter hoogte en 1200 jaar oud.

Na een ontbijt op dit eiland gingen we weer op weg en stopten we midden op de zoutvlakte waar Mario zijn verborgen talenten als fotograaf bewees en we hele leuke en creatieve foto´s hebben gemaakt. Na nog een korte stop om te zien hoe de zoutwinning in zijn werk gaat, men maakt van het uitgehakte zout handmatig piramidevormige stapeltjes omdat de regen hier minder vat op heeft om het vervolgens in grote vrachtauto´s weg te voeren, kwamen we aan in Uyuni en zat onze jeeptour erop. Het was een fantastische belevenis, echt een aanrader voor iedereen die van plan is naar Bolivia te gaan.

Omdat Uyuni niet een hele spannende stad is besloten we die dag meteen te vertrekken richting Chili. We reden wederom in een jeep samen met een jong stelletje en een hele rustige baby richting de grens, en na nog een twijfelachtig hostal te hebben genomen in Villa Mar gingen we de volgende dag de grens over naar Chili en op naar de Pasific Ocean.

Chili - bestolen!-

Zodra we de grens van Bolivia naar Chili overgingen was het contrast meteen zichtbaar; goed geasfalteerde wegen, borden langs de weg en betere bussen. Chili is een stuk moderner in vergelijking tot Ecuador, Peru en Bolivia. Bij de grens moesten we onze tassen laten controleren op aanwezigheid van vers fruit, zaden, plantsoorten, diersoorten en ander verboden in te voeren producten en hoewel de buschauffeur het duidelijk had gezegd had Wendy per ongeluk toch nog een appel in haar tas laten zitten. Gelukkig was een verontschuldigende blik voldoende om de officier te doen besluiten geen boete op te leggen. Via San Pedro de Atacama reden we naar kustplaats Antofagasta om de Pacific Ocean weer te zien. Het westerse Antofagasta is een stad vergelijkbaar met een stad in Europa, we zijn naar een shoppingmall geweest waar Bernlef zich tegoed deed aan MC Donalds en Wendy de Meiling uitvond, een buffetchinees met een MC Donalds-achtige formule. Na twee dagen Antofagasta wilden we doorreizen naar Vina del Mar, een kustplaats om lekker een paar dagen aan het strand te kunnen chillen. Na uren tevergeefs op het busstation te hebben gewacht op onze bus bleek dat deze in verband met moterpech uitviel. Gelukkig konden we onze tickets omboeken naar Santiago, geen strand dus maar een bezoekje aan de hoofdstad, we zijn flexibel ingestelde mensen dus dit vonden we geen probleem. Na weer uren wachten op een stenen trapje op het bomvolle busstation stapten we tegen middernacht in een comfortabele bus naar Santiago, een reis van achttien uur. We waren nog maar een uurtje weg uit Antofagasta toen Bernlef in zijn tas keek en erachter kwam dat zijn portemonnee was gestolen. We hebben de tas drie keer overhoop gehaald maar geen portemonnee te bekennen. Straaltjes zweet biggelden over Bernlef´s voorhoofd want de schade was aanzienlijk; twee bankpassen, Bernlef zijn rijbewijs (waar hij elf jaar voor heeft moeten zwoegen en die hij twee weken voor vertrek van onze reis heeft gehaald) en Wendy haar creditcard. Omdat we door de Atacama-woestijn reden hadden we met onze telefoon geen bereik en konden we de bank niet bellen om de passen te blokkeren. Wat was dit balen zeg! We hadden wel ingecalculeerd dat zoiets ons natuurlijk kon overkomen maar als het dan ook echt gebeurd voel je je wel even genomen. We spraken met de steward van de bus af dat hij ons om 04:00 uur zou wekken omdat we dan weer in bewoond gebied zouden zijn. Zo gezegd zo gedaan en na een lange reis kwamen we aan in de hoofdstad Santiago. Allereerst een politiebureau opgezocht om een proces-verbaal op te laten maken want volgens mij heb je deze nodig voor de creditcard maatschappij als je kaart gestolen is. In de bus hadden we in ons beste spaans al een brief opgesteld met wat er was gebeurd en wat er was gestolen, dit zou ons veel tijd en miscommunicatie schelen hadden we bedacht en dit bleek inderdaad wel zo efficient. Na een uurtje was ons proces-verbaal getikt en ondertekend door de hoofdagent en konden we eindelijk op weg om een hostal in deze hoofdstad te vinden. We hadden nog even de hoop dat dit lopend zou lukken (als je portemonnee weg is wordt je weer Hollands zuinig) maar dit bleek niet te werken. We werden door twee kantooryuppen op sleeptouw genomen en na een rit met de metro kwamen we eindelijk bij een hostal waar we het (angst)zweet van onze lijfen konden douchen. Pas de volgende dagen konden we van de stad gaan genieten. Santiago is echt prachtig met haar brede wegen, koloniale gebouwen en groene parken. Op de patio van ons hostal ontmoetten we ´s avonds een Chileense bankbediende en volgens hem was de kans klein dat er geld van onze creditcard was gehaald. Je hebt bijna overal legitimatie nodig en bij een geldautomaat een pincode. Hierdoor smaakte de wodka-cola nog lekkerder die avond en kunnen we ons korte bezoek aan Chili toch nog positief afsluiten. De buskaarten voor Mendoza (Argentinie) zijn al geboekt; op naar het land van de steaks, gaucho's, wijn en Maradonna!